Rượu vang Ý 

Rượu vang Ý nổi bật bởi tính đa dạng của nó. Lịch sử lâu đời và phong cách cá nhân của người Ý, cùng niềm tự hào với những mảnh đất quê hương đã giúp họ phát triển hơn 330 mẫu rượu vang DOC (Denominazione di Origine Controllata) được thừa nhận rộng rãi, chưa kể 70 mẫu DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) với quy tắc nghiêm ngặt hơn. Có hơn 100 giống nho khác nhau được đưa vào sử dụng trong thương mại, từ những giống nho đặc sắc địa phương, cho đến những giống nho nổi tiếng thế giới. Chính vì thế, thế giới rộng lớn của rượu vang Ý sẵn sàng làm choáng ngợp ngay cả những chuyên gia về rượu.

Nước Ý, cùng với Pháp là hai cường quốc về sản xuất rượu vang với sản lượng có lúc lên tới 60 triệu hecto lít một năm. Ý là nước xuất khẩu rượu vang số một thế giới. Rượu vang là một phần văn hoá và lối sống của người Ý, là hình ảnh dân tộc và thấm trong máu của người Ý. Một bữa ăn cơ bản của người Ý gồm có bánh mỳ, dầu olive và rượu vang. Mãi đến những năm 1980, khó có thể tưởng tượng một bữa ăn của người Ý mà không có rượu vang trên bàn.

Tuy vậy có một điều kì lạ đó là, trong một thời gian dài, người Ý không có ý thức về những chai vang hảo hạng. Cái họ có là sự thừa hưởng hàng nghìn năm kinh nghiệm trồng và sản xuất vang. Tuy nhiên những kinh nghiệm này lại chứa đựng những hiểu biết chưa đúng về cách thức trồng nho phù hợp hay cách để tạo nên những loại rượu vang ngon từ chúng. Điều này tạo nên nghịch lý: một quốc gia với lịch sử lâu đời và văn minh La Mã huy hoàng đã có lúc từng coi rượu vang chỉ như thứ sản phẩm đồ uống bình dân mà không có ý thức tạo ra những loại vang hảo hạng.

Trước những năm 1970, rượu vang Ý xuất khẩu hầu hết là những loại rẻ tiền được đóng trong những thùng lớn. Những chai vang quý nhập khẩu từ Pháp thường chỉ được biết đến trong số rất nhỏ tầng lớp tinh hoa, còn lại đa phần người dân không có thói quen thưởng thức và đánh giá vang. Họ chỉ coi rượu vang là 1 thứ đồ uống bình dân. Thậm chí mãi đến những năm 1990, thưởng thức và đánh giá vang vẫn còn là 1 hoạt động không có nhiều ý nghĩa ở Ý. Tuy nhiên may mắn thay điều này đã thay đổi rất nhiều. Những nhà sản xuất rượu vang Ý ngày càng quan tâm hơn đến chất lượng sản phẩm và đang từng bước nỗ lực đưa rượu vang Ý trở lại với vị trí cường quốc đích thực của nó.

Phong cách rượu vang Ý và hệ thống phân loại

Phong cách rượu vang Ý

Rượu vang đỏ Ý có mùi vị không giống như bất kỳ loại rượu vang nào khác, một phần là do sự có mặt của vô vàn các giống nho bản địa và một phần là do cách chúng được xử lý và chế biến để thành rượu vang. Cho dù có độ sánh nhẹ hay sánh đậm, chúng đều có một hương vị anh đào hơi đắng đặc trưng, khiến chúng ngay lập tức có vị vô cùng ngon miệng.

Các loại rượu vang trắng thì khó phân loại hơn. Hầu hết đều có độ sánh nhẹ, ít mùi thơm, tuy nhiên khu vực phía Bắc có một số loại rượu vang có mùi thơm tuyệt vời. Rải rác khắp các nơi trên cả nước, người ta đang bắt đầu thử nghiệm những loại rượu vang Chardonnay với hương vị mạnh, đậm đà vị gỗ sồi.

Ngoài ra, ở Ý còn có truyền thống làm rượu vang Passito – đó là một loại rượu vang ngọt làm từ các trái nho được hái theo cách thông thường nhưng sau đó để khô một phần trước khi lên men nhằm cô đặc vị ngọt của chúng. Vin santo và các loại rượu vang recioto đỏ và trắng ở phía đông bắc nước Ý thuộc loại này, mặc dù chúng thường không được ghi nhãn hiệu là passito.

Hệ thống phân loại rượu vang Ý

Những chai rượu vang Ý cao cấp nhất được phân loại vào hai cấp bậc chính như sau:

DOC (viết tắt từ Denominazione di origine controllata)

DOCG (viết tắt từ Denominazione di origine controllata e garantita)

Hai phân loại này ở Ý tương đương với phân loại cao nhất của rượu vang Pháp là appellation contrôlée. Ngoài ra ở Ý còn có phân loại về lãnh thổ IGT (Indicazione Geografica Tipica): rượu vang phải được sản xuất tại một lãnh thổ cụ thể trong nước Ý và tuân theo một loạt các quy định rõ ràng và chính xác về các giống nho, cách thức trồng và chăm sóc nho, các đặc điểm sinh hoá cùng những chỉ dẫn về việc ghi nhãn cho chai rượu vang. Hiện tại có 118 vùng được chứng nhận IGT (tính đến năm 2016).

DOC và DOCG thường chỉ các khu vực có diện tích nhỏ hơn nhiều nằm trong các vùng IGT, với những đặc trưng khí hậu và thổ nhưỡng riêng biệt tạo nên đặc trưng chất lượng cho rượu vang. Chúng thường phải tuân thủ các quy định sản xuất nghiêm ngặt hơn nhiều so với các loại rượu vang IGT. Trên thực tế, một loại rượu vang được dán nhãn DOC chỉ khi chúng nằm trong phân loại IGT được ít nhất 5 năm. Một số loại rượu vang như thế chỉ đơn giản cho biết khu vực trồng nho, mà không đề cập đến giống nho – chẳng hạn như Barolo; một số loại khác lại bao gồm cả tên nho lẫn khu vực trồng nho trên nhãn – chẳng hạn Nebbiolo delle Langhe.

Sự khác biệt cơ bản giữa DOC và DOCG, đó là DOC (cũng như appellation contrôlée ở Pháp) chỉ đảm bảo nguồn gốc, giống nho và phương pháp sản xuất, trong khi đó DOCG còn yêu cầu rượu vang phải đảm bảo về chất lượng. Một loại rượu vang DOC chỉ có thể được quảng bá là DOCG nếu nó nằm trong phân loại DOC trong ít nhất 10 năm. Ngoài việc hoàn thành các điều kiện bắt buộc dành cho rượu vang DOC, rượu vang DOCG phải vượt qua các phân tích nghiêm ngặt hơn trước khi được thương mại hóa, bao gồm cả việc nếm thử bởi một ủy ban cụ thể được chỉ định. Rượu vang DOCG cũng phải chứng tỏ sự thành công của nó trong phân khúc thương mại cao cấp. Hiện tại, vào năm 2016, ở Ý tồn tại 332 DOC và 73 DOCGs.

Lịch sử rượu vang Ý

Lịch sử

Cách đây 4000 năm, các bộ lạc rải rác ở Ý đã biết cách sử dụng nước ép từ trái nho lên men. Khi Hannibal xâm lược Ý vào thế kỷ 3 trước Công Nguyên, cây nho thể tìm thấy trên khắp cả nước. Tuy nhiên rượu vang làm từ chúng hầu như không có gì đặc biệt, đáng để chú ý.

Đế chế La Mã được thành lập vào thế kỷ thứ nhất trước Công Nguyên, kéo theo sự mở rộng các khu vực trồng nho vài thế kỷ sau đó. Điều này có tác động to lớn đến lịch sử rượu vang Ý trên ít nhất 3 phương diện. Đầu tiên, sự phát triển với tốc độ chóng mặt của thành Rome đã tạo nên một thị trường rộng lớn cho các sản phẩm rượu vang. Thứ hai, sự mở mang các tuyến đường thương mại nối liền với xứ Gaul và Tây Ban Nha đã thúc đẩy việc hình thành các vườn nho ngay gần các bến cảng. Cuối cùng là sự xuất hiện của các tầng lớp quý tộc với gia sản ngày càng lớn. Những người này đã đầu tư mạnh vào các vườn nho và ngành sản xuất rượu vang. Có lẽ vì vậy hai khu vực nổi tiếng với rượu vang hảo hạng dưới thời La Mã là Lazio và Campania, những vùng đất ở vị trí gần và dễ tiếp cận với thị trường Rome. Đó chính là nơi các nhà quý tộc La Mã xây dựng các điền trang nông thôn của mình.

Các chủng nho làm rượu vang Ý 

Bất chấp sự xuất hiện gần đây của các loại rượu vang được công nhận rộng rãi làm từ các chủng nho quốc tế, nghề trồng nho của Ý vẫn gắn bó chặt chẽ với các giống nho truyền thống, bản địa, với số lượng ước tính là hơn 2.000 loại.

Trong số 20 loại nho được trồng rộng rãi nhất cả nước (một nhóm gồm tất cả các giống nho với diện tích trồng ít nhất 10.000 hecta), chỉ có nho Merlot, với khoảng 48.000 ha là giống nho nhập khẩu duy nhất. Theo một cuộc khảo sát tiến hành vào năm 1990, giống nho Sangiovese là giống nho được trồng phổ biến nhất ở Ý với 86.000 hecta (mặc dù có nhiều loại khác nhau), tiếp theo là giống nho trắng Catarratto Sicilia, giống nho trắng Trebbiano Toscano ở miền trung, giống nho Barbera của Piemonte, Merlot, giống nho Negroamaro của vùng Puglia, Montepulciano, Trebbiano Romagnolo, Primitivo và giống nho Malvasia.

Việc canh tác với số lượng lớn các chủng nho quốc tế diễn ra với phần lớn là nho từ Pháp, mặc dù cũng có một số vùng trồng Riesling và Gewürztraminer – nhưng được giới hạn chủ yếu ở vùng phía Đông Bắc đất nước (những vùng đất từng thuộc sự cai quản hoặc  ảnh hưởng sâu sắc từ Áo cho đến năm 1919). Hầu hết các giống nho quốc tế được trồng rải rác trên khắp cả nước, tuy nhiên không có vùng nho nào đủ lớn để có thể thiết lập một khu vực (zone) riêng biệt.

Việc trồng các chủng nho ngoại quốc ở Ý đi theo xu hướng chung của thế giới: các chủng nho Pinot vào những năm 1970, các chủng nho Chardonnay, Sauvignon Blanc và Cabernet vào những năm 1980, Syrah và Viognier vào những năm 1990. Miền trung nước Ý, nơi hiện chỉ có giống nho đỏ Sangiovese và giống nho trắng không mấy thú vị Trebbiano, có lẽ sẽ mở rộng diện tích trồng các giống nho quốc tế trong các thập kỷ tới. Chi phí cao trong việc canh tác ở những khu vực đồi núi buộc người nông dân phải chọn những giống nho có giá trị kinh tế cao. Điều này chỉ có thể được thực hiện với các giống nho ngoại quốc, tuy nhiên nó sẽ có nguy cơ dẫn việc loại bỏ những giống nho bản địa truyền thống kém nổi tiếng hơn nhưng lại đầy tiềm năng như Monte Pulciano D’Abruzzo, Colorino và Grechetto.

Kỹ thuật canh tác

Kỹ thuật làm rượu vang Ý

Trong khi người Ý không mấy quan tâm đến kỹ thuật trồng nho của các nước khác thì họ lại đầu tư rất nhiều vào công nghệ sản xuất rượu vang. Trên thực tế, những khoản đầu tư khổng lồ cho các thiết bị hầm chứa đã biến các nhà máy sản xuất rượu vang Ý trở thành những nơi hiện đại nhất châu Âu. Người Ý cũng sáng tạo ra các thiết bị, chẳng hạn dây chuyền đóng chai, với chất lượng tốt nhất và được xuất khẩu nhiều nhất trên thế giới.

Các thùng lên men bằng gỗ đã không còn được dùng, và mặc dù vẫn còn một số ít các bồn bằng xi măng dùng cho cả việc lên men lẫn chứa, ngày nay người ta chủ yếu sử dụng các thùng chứa bằng thép không gỉ. Các hệ thống kiểm soát nhiệt độ được sử dụng rộng rãi trong cả quá trình sản xuất rượu vang trắng và rượu vang đỏ. Kỹ thuật ấn xuống (punching down) trong sản xuất vang đỏ (nhằm loại bỏ vỏ nho) dần được thay thế bằng kỹ thuật bơm lên (pumping up) trong giai đoạn lên men. Quá trình lên men kéo dài, đôi khi đến tận 6 tuần, được rút ngắn lại đáng kể. Quá trình lọc cành từ lâu đã thành một phần thiết yếu của kỹ thuật sản xuất rượu vang Ý, bởi người ta nhận thấy việc lên men nho có cả cành theo phương pháp truyền thống tạo ra vị chát rất khó chịu.

Các kỹ thuật sản xuất rượu vang trắng, đã thay đổi một cách chóng mặt vào những năm 1970 và 1980, với sự xuất hiện của các hệ thống lên men lạnh, hệ thống lọc và máy ly tâm. Thay đổi quan trọng nhất, tuy nhiên lại là việc kết thúc truyền thống lên men nho lẫn cả vỏ, thường được sử dụng rộng rãi ở miền trung nước Ý. Rõ ràng những loại rượu vang mới này tươi mát và sạch hơn, mặc dù phải tốn công sức hơn để tiêu chuẩn hoá những quy trình này.

Gỗ sồi nói chung được ưa thích hơn so với gỗ thường trong việc chế tạo các thùng chứa rượu vang. Thông thường chúng được nhập khẩu từ Slovenia hoặc một quốc gia Trung Âu nào đó. Ở các vùng phía Nam nước Ý, khi gỗ dẻ dồi dào nhưng lại thiếu nguồn cung gỗ sồi từ bên ngoài, phương pháp sử dụng các thùng gỗ dẻ truyền thống đang dần được thay bằng các thùng gỗ sồi nhập khẩu nhằm hướng tới chuẩn mực quốc tế và hạn chế vị đắng có thể mang lại từ gỗ dẻ. Các thùng gỗ sồi Pháp cũng càng ngày càng thông dụng và các nhà sản xuất tham vọng quen dần với việc trữ rượu vang trong thùng gỗ trước khi bán ra thị trường. Điều đó góp phần tạo ra những chai rượu vang chất lượng xuất sắc theo kịp các chuẩn mực cao của thế giới.

Nói chung sự thiếu hụt kinh nghiệm và kĩ thuật hiện đại của đa số nông dân vẫn còn là vấn đề lớn đối với Italia. Chính phủ Ý đang đầu tư rất nhiều tiền vào các chương trình nghiên cứu và xây dựng các trung tâm đào tạo giúp nông dân khắc phục điều này. Với hàng ngàn giống nho đa dạng mọi thể loại, tiềm năng của ngành công nghiệp rượu vang Ý còn rất lớn.

Những vùng rượu vang nổi tiếng của Ý

1. Piedmont và vùng Tây Bắc nước Ý

Đây là nơi khởi nguồn của một số loại rượu vang đỏ kỳ diệu nhất của nước Ý, và cũng là nơi có những loại rượu vang trắng với hương thơm dịu dàng thanh khiết nhất cả nước. Hầu như tất cả đều được làm từ các giống nho địa phương truyền thống.

Trong ba giống nho đỏ quan trọng nhất của vùng này, Nebbiolo chắc chắn là giống nho huy hoàng rực rỡ nhất. Barbera được coi là giống nho tốt thứ hai, tạo ra mọi loại rượu vang, kể từ những chai vang đỏ đơn giản uống hàng ngày cho đến những chai rượu vang lâu năm với độ phức tạp tuyệt vời. Và giống nho Dolcetto tạo ra những chai rượu vang sống động, đậm vị trái cây, uống chỉ 1-2 năm sau khi sản xuất, mặc dù một số nhà sản xuất vẫn có thể tạo ra những chai vang lâu năm xuất sắc hơn từ nó.

Hầu như tất cả các loại nho trong vùng Piedmont đều được dùng để sản xuất các chai rượu vang đơn chủng thuộc phân loại rượu vang DOC và DOCG. Tuy nhiên, chúng cũng có thể xuất hiện trong các phân loại IGT và VdTs, khi đó chúng có thể pha trộn thêm bất cứ loại nho khác – chẳng hạn như Cabernet Sauvignon. Các loại nho đỏ khác được tìm thấy với số lượng ít hơn bao gồm Bonarda, Brachetto (dùng để tạo vang sủi đỏ), Freisa, Pinot Nero, và Grignolino.

Các giống nho đỏ trong vùng

Nebbiolo đạt chất lượng tốt nhất tại đại bản doanh của nó, vùng DOCG ở Barolo, Piedmont. Cả giá cả và chất lượng ở đây đều tăng vọt trong vài thập kỷ qua, mặc dù giá đã giảm bớt vào đầu thế kỷ 21. Đó là những loại rượu vang đậm nhất, chát nhất, và có cấu trúc phức tạp nhất ở Ý. Chúng cũng nằm trong số những loại rượu vang để được lâu nhất, mặc dù so với quá khứ, hầu hết đều có thể uống được trẻ hơn. Các loại vang từ Barbaresco thì nhẹ hơn một chút. Gattinara, Ghemme, Carema, và Spanna (tất cả đều thuộc phân loại DOC) được trồng ở những khu vực xa hơn: chúng thường tương đối ngon, tuy nhiên một chai vang DOC đơn giản Nebbiolo delle Langhe từ một nhà sản xuất có tiếng của Barolo hoặc Barbaresco thường đáng tin cậy hơn nhiều.

Những vùng DOC tốt nhất cho nho Barbera là những vùng  Barbera d’Alba và Barbera d’Asti của Piedmont. Các loại rượu vang thường được ủ trong gỗ sồi để làm mềm độ chua đặc trưng của nho Barbera và tạo thêm mùi thơm và làm giàu thêm cấu trúc phức tạp. Đó là một số loại rượu vang đỏ hiện đại nhất của Ý, nhưng vẫn còn vị hơi gắt đặc trưng của rượu vang Ý. Dolcetto được trồng trong bảy khu vực, bao gồm Alba và Dogliani, ở đó nó tạo ra các loại rượu vang đậm đặc hơn, và Asti, nơi nó có vị tinh tế hơn.

Các giống nho trắng trong vùng

Loại rượu vang trắng nổi tiếng nhất của vùng Tây Bắc là loại rượu vang nhẹ, thơm nồng và thường sóng sánh làm từ giống nho Moscato. Ngoài ra, những loại nho trắng khác bao gồm Cortese, Erbaluce, Favorita, Vermentino, và loại nho đang nổi hiện nay Trebbiano.

Các loại rượu vang của vùng Lombardy, xa hơn về phía đông, thường ít thấy bên ngoài khu vực của nó hơn so với Piedmont. Tuy vậy các loại rượu vang sủi của vùng Franciacorta và rượu vang trắng tròn trịa, phong cách vùng Lugana lại rất thành công. Ngoài ra các chai rượu vang sủi, vang đỏ, vang trắng của vùng Oltrepò Paves Alpine Valle d’Aosta, và những chai rượu vang trắng của vùng ven biển Liguria, tất cả đều đáng để thử một lần.

CÔNG TY CỔ PHẦN DU LỊCH KHÁCH SẠN HẢI ĐĂNG - CHI NHÁNH TPHCM

653 Lê Hồng Phong, Phường 10, Quận 10, Thành Phố Hồ Chí Minh

Hotline : 0903 214 196

Email: vuvannhu201069@gmail.com

Website: vangngon.com.vn